Stres, kişinin algıladığı herhangi bir tehdit ile fiziksel ve duygusal olarak başa çıkamaması nedeniyle oluşan ve günlük hayatını genellikle olumsuz etkileyen gerilimli bir süreçtir.
Tehdit altında olduğunuzu hissettiğinizde sinir sisteminiz vücudunuzu uyandıran bir stres hormonu ( Kortizol hormonu ) salgılar ve bunun sonucunda kan basıncınız yükselir, kalbiniz hızlanır, kaslarınız sıkılır ve duyularınız keskinleşir. Bu şekilde fiziksel gücünüz ve dayanıklılığınız artar ve karşınızdaki soruna odaklanabilir ve daha hızlı tepki verebilirsiniz. Böylece kendinizi tehlikelerden koruyabilirsiniz. Bu olumlu bir şeydir. Ancak eğer trafik sıkışıklığı ya da faturalar gibi gündelik konularda da sanki bedeniniz ölüm tehdidi altındaymış gibi tepki veriyorsanız akut ya da kronik stres problemi yaşıyorsunuz demektir.
İşte bu ciddi bir sorundur ve güvensizlik, öfke ve depresyon gibi olumsuz duygulara yol açar. Bunun sonucunda ise çok ciddi sağlık sorunları yaşayabilirsiniz.
Stresin belli başlı nedenleri vardır. Bunlar;
- Sevilen birinin ölümü
- Boşanma
- İş kaybı
- Evlenmek
- Karamsar ruh hali
- Kişinin kendinden çok fazla şey beklemesi, mükemmelliyetçilik
- Doğal afet, hırsızlık, tecavüz veya şiddet gibi travmatik olaylar.
- Okul sınavları ve iş mülakat süreçleri vs. gibi liste uzayabilir.
Stres belirtileri Duygusal, düşünsel, davranışsal ve bedensel olarak kendini gösterir. Bunlardan, endişe ya da sıkıntı hissetmeniz, korku duymanız ya da çabuk ürkmeniz, kendinizi değersiz, yetersiz, güvensiz ya da terk edilmiş hissetmeniz, çabuk utanmanız, alınganlaşmanız veya sinirli oluşunuz, duygusal belirtilerdir. Davranışlarımızda da bir takım değişiklikler olur. Bunlardan, kekelemek veya konuşma zorluğu çekmek, yüksek sesle gülmek veya sinirli ses tonuyla konuşmak, Nedensiz yere ağlamak, diş gıcırdatmak, sigara, alkol ya da ilaç kullanımı bazılarıdır. Ayrıca bedensel olarak da tepkiler gösteririz. bunlar, ellerinizin ya da bedeninizin aşırı terlemesi, kalp atış hızınızın artışı, boğaz ve ağız kuruluğu, sık sık tuvalete çıkmak, uyku sorunları, mide sancısı ya da baş ağrıları gibi durumlar göze çarpar.
Sonuçta da stresin neden olduğu bir çok hastalıkla karşı karşıya kalırız. Bunlardan bazılar şunlardır;
- Depresyon ve anksiyete bozukluğu
- Kilo artışı veya sağlıksız kilo kaybı
- Egzama gibi cilt sorunları
- Çeşitli kalp hastalıkları
- Sindirim sistemi problemleri ( gastrit, ülser, mide ağrısı)
- Uyku sorunları yaşanması
- Hafıza problemleri ve zihinsel sorunlar yaşanması
- Bağışıklık sistemi hastalıkları
- üreme sorunları ve
- Her türlü ağrıyı sayabiliriz.
Akut stres, güncel olaylardan kaynaklanan strestir. Mesela, sınav, önemli bir belgenin kaybolması, trafik kazası gibi güncel olaylardan oluşan stresdir. Kısa süreli olduğunda çoğu zaman sorun oluşturmaz ancak uzun süreli olduğunda kişide travmatik durumlara sebep olabilir. İnsanı tüketen ve zarar veren duruma dönüşebilir.
Kronik stres ise, aile sorunları, yoksulluk, etnik sorunlar veya iş hayatındaki mutsuzluklar gibi çözülemeyen ya da çözümü zor, kalıcı sorunlar sebebiyle ortaya çıkan stres türüdür. Son derece yıpratıcıdır ve kişiye eziyet veren bir süreç yaşatır. Bazı kronik stresler, çocukluk döneminde yaşanan bir travma ya da zihinden atılamayan ve kişiliği derinden etkilenen bazı deneyimlerden kaynaklanabilir. Bunun sonucunda kişinin dünya görüşü olumsuz etkilenir ve sürekli bir tehdit algısı yaşar. Bu durumun en tehlikeli tarafı, kişinin bu duruma alışmasıdır. Bunun sonucunda bu problem göz ardı edilir ve eğer tedavi edilmezse kişilerde, psikolojik ve fizyolojik sorunlara sebep olabilir.
Hastalıklar da, akut veya kronikleşmiş streslerin duygularda yarattığı tahribatla fiziksel veya bedensel uyarılara dönüşerek, kişide olaylar meydana getirmesi ile oluşur.
Stres, onu zihinde taşıyan kişiye aittir. Stres tepkisi, ortamda ne olduğuna bağlı olarak değil, kişinin olaya verdiği tepkiye bağlı olarak ortaya çıkar. Aynı olay farklı kişilerde, hatta bazen aynı insanda farklı zamanlarda farklı tepkiler ortaya çıkarır.
SRTESLE BAŞA ÇIKMA
Stresin tedavisi, stres kaynağınıza ve yaşadığınız belirtilerin şiddetine bağlı olarak değişir. Bir uzman eşliğinde ilerlemek faydalı olmakla birlikte kişilerin kendilerinin de yapabileceği şeyler vardır. Bunlar;
- Dengeli ve sağlıklı beslenmek
- Alkol ve kafein tüketimini azaltmak
- Uyku düzeni oluşturmak
- Nefes teknikleri uygulamak
- Düzenli olarak spor veya egzersizler yapmak
- stresi oluşturan faktörleri tanımlamak
- Stres kaynaklarını ortadan kaldırmak veya uyum sağlamaya çalışmak
- Güvenilir kişiler ile sorunları paylaşmak
- Psikolojik destek almak
- Meditasyon yapmak
- Hobiler oluşturmak ve bunlara zaman ayırmak
- Sosyal aktivitelerde aktif olmak.
“Stres yönetimi her şeyi kapsar; yaşam tarzınız, düşünceleriniz, duygularınız ve problemlerle başa çıkma şekliniz. Yaşamınız ne kadar stresli olursa olsun, baskıyı hafifletmek ve kontrolü yeniden kazanmak için atabileceğiniz adımlar her zaman vardır.”
Aslında basit gerçek şudur; hayatınızı kontrol altında tuttuğunuz oranda stresi yönetebilirsiniz.
Genellikle kişiler stres altındayken bir çözüm üretmek yerine, içinde bulundukları durumun ne kadar kötü olduğunu, kolay kolay değişmeyeceğini düşünerek olayları zihinlerinde birçok kez canlandırır. Bu da kendini çaresiz ve pasif hissetmesine neden olur.
Düşüncelerimiz ve bir olayı nasıl yorumladığımız duygu ve davranışlarımızı belirler. Çoğumuz bazı düşünce hataları yaparız. Örneğin, bir olaya dayanarak genellemeler yaparız, karşımızdaki kişinin ne hissettiğini ve düşündüğünü bildiğimize inanırız, mutluluğumuzun diğer kişilerin davranışlarına bağlı olduğunu düşünür ve onları değiştiremeye çalışırız. Halbuki enerjimizi başkalarını değiştirmek için değil, kendimizi değiştirmek için harcarsak daha kısa zamanda sonuca ulaşabilirsiniz.
Öncelikle stresin yaşamınızın hangi alanlarından kaynaklandığını ve o durumda belirgin olarak bizi neyin rahatsız ettiğini, hangi duyguları yaşadığımızı ve bu duygularımızla nasıl tepkiler verdiğimizi gözden geçirmeniz gerekir. Daha sonra da yaşadığınız bu durumu değiştirmek için ne yapabileceğinizi düşünmeniz sorunun çözümünde önemli bir adım olacaktır.
Sevgi ve sağlıkla kal…..
